Leven, dood en een nieuw muziekstuk

Existentiële of bestaansangst is een thema waar ik in mijn werk steeds op terugkom. Ik ben christelijk opgevoed, gerustgesteld door de onzichtbare aanwezigheid van een God die van me hield en de belofte van een vredige rust in de hemel als ik sterf. Pas tijdens de lessen filosofie op school begon ik de waarheid van dit alles in twijfel te trekken; door hoeveel verschillende mensen is het Oude Testament geschreven? Wat was Freuds verklaring van religie? Je hebt gelijk: hoe zit het met de dinosaurussen?

Ik begon te vermoeden dat, hoewel de populariteit ervan begrijpelijk is, de overtuiging dat het allemaal goed zal komen, te gemakkelijk voor mij is. Sindsdien neig ik naar de mening dat deze sterfelijke spiraal, wat het ook mag zijn, het misschien, waarschijnlijk, helaas is, maar als de angst tijdelijk afneemt, vraag ik me soms nog steeds af...

Toen ik 'The End of Infinity' (Einde van Oneindigheid) kreeg aangereikt als een concept waarop ik nieuw muzikaal werk kon baseren, greep ik de kans om enkele van deze lukrake existentiële beschouwingen te onderzoeken. Mijn collega's waren zo vriendelijk om me op deze reis te vergezellen, hoewel ze mijn aanvankelijk voorgestelde titel, 'Mortal Songs' (Liederen over de dood), maar niks vonden. Na wat discussie over en weer kwamen we overeen dat het het eenvoudigst zou zijn om het stuk naar het thema zelf te noemen, en zo begon 'The End of Infinity'.

Ons uitgangspunt van de compositie was een veronderstelling; om ons begrip van het kwetsbare ecosysteem waarin we samenleven te herformuleren, moeten we de kwetsbaarheid van onze plaats erin erkennen. Een manier om dat te doen is onszelf de ongemakkelijke vragen over sterfelijkheid te stellen. Als we kunnen accepteren dat onze aanwezigheid in het universum waarschijnlijk niet oneindig is, en dat het einde van het menselijk leven, denken, gevoel, noem maar op, veel eerder zou kunnen plaatsvinden dan we aannemen, dan zouden we misschien stoppen met het misbruiken van onze planeet.

Het idee dat het menselijk bewustzijn van de 21e eeuw wordt ondersteund door een overtuiging, vaak onuitgesproken, dat het nooit eindigt, is fascinerend. En ik denk dat het heel goed mogelijk is. Maar zit ons onoverwinnelijkheidscomplex ingebakken in de kern van onze psychologie, of is het een cultureel opgelegde voorwaarde? Voor degenen onder ons die in een christelijk of post-christelijk land wonen, speelt ongetwijfeld het culturele overblijfsel van eeuwenlange christelijke ideologie een rol. Religieuze concepten en instellingen blijven bestaan in ons dagelijks leven, en we plannen nog steeds onze jaarlijkse reizen rond de zon op basis van christelijke feestdagen en vieringen. Het huwelijksritueel, waarvan de ouderwetse en vrouwonvriendelijke associaties op gespannen voet zouden moeten staan met het hedendaagse denken, blijft onverminderd centraal staan, evenals begrafenissen, dopen, enzovoort. Is het mogelijk dat de oppervlakkige ontkerkelijking van deze gebeurtenissen niet zo oprecht is als we denken? Houden we ons stiekem vast aan overtuigingen terwijl we onszelf wijsmaken dat het gewoon goede excuses zijn om een feestje te geven?

Een andere mogelijkheid is dat onze eco-arrogantie een duister ironisch gevolg is van een darwinistische evolutionaire drijfveer. Misschien gaan we ervan uit dat we oneindig zijn omdat onze snelle groei op aarde dat vereist. Als dat zo is, is dat een zorgwekkend vooruitzicht; het mondiale kapitalisme lijkt een onbetrouwbare machine waarmee we erachter komen hoe de impuls om te groeien, uit te breiden en voor onbepaalde tijd voort te planten, kan worden getemperd. En de aarde vullen en vermenigvuldigen, in het tijdperk van Jeff Bezos en Prime Now, lijkt nog steeds erg bovenaan de agenda te staan.

Ik heb me altijd verwonderd over de nonchalance waarmee mensen de schrikbeelden van dodelijke dreiging die ons dagelijks leven achtervolgen, kunnen negeren. Privilege speelt uiteraard een belangrijke rol bij het bepalen van onze mate van blootstelling, maar het is de moeite waard om onszelf er van tijd tot tijd aan te herinneren dat letterlijk iedereen zijn leven leidt in de schaduw van op zijn minst een zekere mate van altijd aanwezig gevaar, of het nu gaat om ziekte, misdaad , oorlog of overmacht. Er kunnen allerlei vreselijke dingen gebeuren met iedereen, overal en op elk moment. We zijn daarom voortdurend doordrongen, bewust of onbewust, van dreiging en gevaar, en hebben manieren ontwikkeld om onze angsten te rationaliseren of te negeren om door te gaan met ons dagelijks leven. Want welk mens zou in de 21e eeuw kunnen functioneren als hij of zij te veel zou stilstaan bij de manieren waarop hij of zij vandaag of morgen kan worden geschaad? Inderdaad, degenen die dat wel doen - en ik spreek uit ervaring - worden vaak als geestesziek bestempeld.

Terugkomend op het thema 'eco-cide', en met dit in gedachten, is het mogelijk dat het negeren van het catastrofale lot waar we naartoe denderen cruciaal is voor onze overleving? In ieder geval op korte termijn? Weten we allemaal, diep van binnen, dat het einde nabij is, en proberen we er gewoon... niet aan te denken?

We gaan tenslotte allemaal een keer dood. Ik denk dat we in het Westen een ongezonde relatie hebben met de dood en vraag me vaak af welke impact dit heeft op hoe we ons leven leiden. Het lijkt me een beetje belachelijk dat elke keer dat een publieke figuur van in de 70 of 80 sterft, de nieuws- en socialemediakanalen worden overspoeld met uitingen van 'Zo verdrietig om te horen...' en 'Zo'n groot verlies, 'Rust in vrede'. Succesvol of invloedrijk zijn maakt je niet onsterfelijk - althans nog niet - en deze reacties suggereren dat een dood, van welke aard dan ook, inherent tragisch is. We kunnen veel leren van culturen zoals (trigger waarschuwing: niet voor mensen met een zwakke maag!) de Torajaanse bevolking van Indonesië die letterlijk met hun doden leven, hun lichamen intact houden en ze ritueel opgraven als een manier om de herinnering te vieren en het grootse einde te erkennen dat ons allemaal te wachten staat. Hier in het Verenigd Koninkrijk zijn we echt ver verwijderd van dat niveau van verzoening. Een eerste stap zou kunnen zijn om een beetje te praten over hoe we ons voelen als we aan de dood denken.

Of mag ik je van harte uitnodigen om een uitvoering van onze nieuwe song cycle 'The End of Infinity' bij te wonen? Ons doel is om je voorzichtig door het onderwerp sterfelijkheid te leiden via het medium van zang en instrumentale intermezzo's. We hebben geprobeerd moeilijke en ongemakkelijke onderwerpen niet uit de weg te gaan, zoals je waarschijnlijk al hebt begrepen, en zullen verhalen zingen over religie, dood, zelfmoord, geweld, dementie, hebzucht, verslaving, bevalling, schoonheid, leven, hoop en nog veel, veel meer. Hoewel onze bedoelingen serieus zijn, hebben we geprobeerd het niet te somber te laten worden, en hier en daar is er zelfs een vleugje humor. Net zoals het leven. En misschien ook net zoals de dood?