Wat probeer je me te vertellen, corona?
Als ik op zoek ga naar COVID-19, zie ik eerst een explosie van de nanoscopische SARS-CoV-2-virusdeeltjes, die nu over de continenten zijn uitgestrooid. Hoewel deze nieuwe soort stofwisseling noch celstructuur heeft, laat deze wel zijn stem horen door (tot nu toe) duizenden mensen te doden en het leven van miljarden te ontwrichten.
Waar kan ik dit nieuwe wezen vinden? Ik denk dat we nodig eens moeten praten!
Als ik dichter bij de kleverige bal met stekels kom, zie ik een minuscuul stukje genetische codering in een eiwitomhulsel, met een wankel houvast dat balanceert op de grens tussen leven en niet-leven – in feite een passief en onzichtbaar stofdeeltje, maar in mij een actieve, weerbarstige kracht.
Het is alsof het me pesterig uitdaagt te ontdekken dat dit onderscheid tussen levende wezens en levenloze materie er al die tijd alleen door mijn toedoen was. Een denkinstrument dat nu opvallend bot aanvoelt als ik probeer het virus te begrijpen en ermee te communiceren.
Maar het duurt slechts een seconde, voordat corona mijn eigen instrument tegen me keert en mijn lichaam in een even wankele evenwichtsoefening tussen leven en dood stort. Ik ben bang dat mijn vermeende staat van zijn in een onomkeerbare staat van niet-zijn zou kunnen tuimelen.
Moet ik op mijn angst vertrouwen? Of verwelkom je me gewoon in jouw wereld, corona? Een wereld die schijnbaar vrij is van categorieën en dualistisch denken, voorbij de ideeën van ons en hen, goed en kwaad, individueel en collectief, binnen en buiten, lichaam en omgeving, zuiver en onzuiver. Je besmet alle dragers van de ACE2-receptor onverbiddelijk, ongeacht nationaliteit of maatschappelijke status.
Verwarring terwijl mijn agenda leegloopt... de toekomst is geannuleerd; was die er überhaupt ooit?
Ik onderzoek je wortels en realiseer me dat we elkaar nooit zouden zijn tegengekomen zonder de ‘natte’ markten voor vleermuizen en schubdieren, de wereldwijde reispatronen en uitbuiting van dieren op onmetelijke schaal. Maar ook dat deze factoren, die het virus misschien wel in de hand hebben gewerkt, op hun beurt ook weer afhankelijk zijn van andere factoren, zoals voedselcultuur, boshabitat en fiscaal beleid, verstrengeld in een eindeloze opsomming van menselijke en niet-menselijke factoren.
Als ik me, tot mijn grote verbazing, voorstel één van deze afhankelijkheidsfactoren eruit te halen, houdt het coronalichaam, dat zo intrinsiek reëel aanvoelde, plotseling op met bestaan! Het is alsof de COVID-19-pandemie volledig bestaat uit de oorzaken en omstandigheden die haar hebben laten ontstaan. In een duizelingwekkend vertigoshot verandert het virus in een spiegel waarin ik de hele wereld in één keer weerspiegeld zie.
Wat probeer je me te vertellen, corona?
In een onvoorzien verlies van illusies realiseer ik me dat ik nooit de controle had.
Misschien is het te vroeg om je boodschap volledig te kunnen begrijpen. Voorlopig kan ik alleen maar denken aan het beperken van je onmiddellijke impact, de zorg voor de mensen om me heen en de rouw om de dierbaren die we hebben verloren.
Maar wanneer ook dit voorbij is en de mist optrekt, hoop ik dat we onze oren open kunnen houden en aandachtig kunnen luisteren naar zowel niet-menselijke krachten als actanten – die ons vertellen welke vormen van aanwezigheid en afwezigheid worden ondersteund en vervaardigd door menselijke activiteit.
Ik houd je in gedachten, corona, zelfs als je niet de longen uit mijn lijf schreeuwt.
Over Nonhuman Nonsense
"They seek the contradictory and the paradoxical to tell stories that open the public imaginary to futures that currently seem impossible"
Leo Fidjeland en Linnea Våglund zijn Nonhuman Nonsense. Het door onderzoek gedreven ontwerpersduo verkent de grenzen tussen kunst, wetenschap, technologie en filosofie. Ze creëren fabelachtige scenario’s uit de nabije toekomst die ergens tussen u- en dystopie in liggen. Door politieke en ethische vraagstukken te benoemen en te toetsen daagt het duo bestaande machtsstructuren uit en creëren ze ruimte in onze beleefwereld voor andere entiteiten naast de mens.